Ομάδα ATC: J05AF Νουκλεοσιδικοί και νουκλεοτιδικοί αναστολείς της ανάστροφης μεταγραφάσης

Η αβακαβίρη (abacavir) είναι ένας ισχυρός εκλεκτικός αναστολέας των HIV-1 και HIV-2. Ο μηχανισμός δράσης της ως προς τον HIV, είναι η αναστολή του ενζύμου ανάστροφης μεταγραφάσης του HIV, ένα γεγονός που προκαλεί τερματισμό της αλύσου και διακοπή του κύκλου πολλαπλασιασμού του ιού.

Η αδεφοβίρη διπιβοξίλη (adefovir dipivoxil) είναι ένα από του στόματος προφάρμακο της αδεφοβίρης, ενός ακυκλικού νουκλεοτιδικού φωσφονικού αναλόγου της μονοφωσφορικής αδενοσίνης, το οποίο μεταφέρεται ενεργά εντός των κυττάρων των θηλαστικών, όπου μετατρέπεται από τα ένζυμα του ξενιστή σε διφωσφονική αδεφοβίρη. Η διφωσφονική αδεφοβίρη αναστέλλει τις πολυμεράσες των ιών με ανταγωνισμό για άμεση δέσμευση με το φυσικό υπόστρωμα (τριφωσφορική δεοξυαδενοσίνη) και μετά την ενσωμάτωση στο DNA του ιού, προκαλεί τερματισμό της DNA αλυσίδας.

Η διδαvoσίvη (didanosine) είvαι ένας αvαστoλέας της in vitro αvαπαραγωγής τoυ Ioύ της Αvθρώπιvης Αvoσoαvεπάρκειας (HIV) σε καλλιεργηθέvτα αvθρώπιvα κύτταρα και κυτταρικές σειρές. Η διδαvoσίvη μετά τηv είσoδό της στο κύτταρο, μετατρέπεται εvζυματικώς σε τριφωσφορική διδεοξυαδενοσίνη (ddATP), τo δραστικό της μεταβoλίτη. Κατά τηv αvτιγραφή τoυ voυκλεϊvικoύ oξέoς τoυ ιoύ, η εvσωμάτωση αυτής της 2-3-διδεoξυvoυκλεoσίδης εμπoδίζει τηv επέκταση τωv αλύσεωv και συvεπώς αvαστέλλει τηv αvαπαραγωγή τoυ ιoύ.

Η εμτρισιταβίνη (emtricitabine) είναι ένα συνθετικό νουκλεοσιδικό ανάλογο της κυτιδίνης με δραστηριότητα η οποία είναι ειδική έναντι του ανθρώπινου ιού της ανοσοανεπάρκειας (HIV-1 και HIV-2) και του ιού της ηπατίτιδας Β (HBV). Η εμτρισιταβίνη αναστέλλει ανταγωνιστικά την ανάστροφη μεταγραφάση του HIV-1 καταλήγοντας στην λήξη της DNA αλύσου. Επίσης η εμτρισιταβίνη είναι ένας ασθενής αναστολέας των DNA πολυμερασών α, β και ε των θηλαστικών και της μιτοχονδριακής DNA πολυμεράσης γ.

Η εντεκαβίρη (entecavir), ένα ανάλογο του νουκλεοσιδίου της γουανοσίνης με δράση έναντι της πολυμεράσης του HBV, φωσφορυλιώνεται αποτελεσματικά και σχηματίζει τη δραστική τριφωσφορική (ΤΡ) μορφή. Η εντεκαβίρη-TP αναστέλλει λειτουργικά τις 3 δράσεις της ιικής πολυμεράσης: (1) πλήρωση της πολυμεράσης του HBV, (2) αναστροφή της μεταγραφής του αρνητικού κλώνου του DNA από το προγενομικό αγγελιαφόρο RNA, και (3) σύνθεση του θετικού κλώνου του DNA του HBV.

Η λαμιβουδίνη (lamivudine) είναι νουκλεοσιδικό ανάλογο με δράση έναντι του ανθρώπινου ιού της ανοσοανεπάρκειας (HIV). Επιπρόσθετα η λαμιβουδίνη έχει δράση έναντι του ιού της ηπατίτιδας Β (HBV). Ο βασικός τρόπος δράσης της είναι ο τερματισμός της αλύσου της ανάστροφης μεταγραφής του ιού.

Η σταβουδίνη (stavudine) είναι ένας αντιιικός παράγοντας που έχει δραστικότητα κατά του HIV in vitro στα ανθρώπινα κύτταρα. Η σταβουδίνη αναστέλλει την ανάστροφη τρανσκριπτάση του HIV ανταγωνιζόμενη το φυσικό υπόστρωμα, την τριφωσφορική θυμιδίνη. Αναστέλλει επίσης τη σύνθεση του DNA του ιού προκαλώντας λήξη της αλυσίδας του DNA λόγω έλλειψης της 3'-υδροξυλομάδας που είναι απαραίτητη για την επιμήκυνση του DNA.

Η τελμπιβουδίνη (telbivudine) είναι ένα συνθετικό νουκλεοσιδικό ανάλογο της θυμιδίνης με δράση έναντι του ιού της ηπατίτιδας Β (HBV). Η τελμπιβουδίνη αναστέλλει την HBV DNA πολυμεράση (ανάστροφη μεταγραφάση) μέσω ανταγωνισμού με το φυσικό υπόστρωμα, θυμιδίνη 5'τριφωσφορική. Αυτό οδηγεί στον τερματισμό της αλύσου της σύνθεσης του DNA και ως εκ τούτου αναστέλλει την αντιγραφή του ιού. Η ενσωμάτωση της τελμπιβουδίνης 5'τριφωσφορικής στο ιικό DNA προκαλεί, επίσης, τερματισμό της DNA αλυσίδας, με αποτέλεσμα την αναστολή της αντιγραφής του HBV.

Η τενοφοβίρη (tenofovir) αναστέλλει την ανάστροφη μεταγραφάση HIV-1 και την πολυμεράση HBV με άμεσο ανταγωνισμό δέσμευσης στο φυσικό δεσοξυριβονουκλεοτίδιο-υπόστρωμα, καθώς και με τερματισμό της αλυσίδας του DNA μετά την ενσωμάτωση στο DNA.

Η ζαλσιταβίνη (zalcitabine) αναστέλλει τη δραστηριότητα της ανάστροφης μεταγραφάσης (RT) του ιού HIV-1 τόσο μέσω του ανταγωνισμού της με το φυσικό υπόστρωμα dGTP, όσο και μέσω της ενσωμάτωσής της στο DNA του ιού.

Η ζιδοβουδίνη (zidovudine) είναι ένας αντιικός παράγοντας, που είναι εξαιρετικά δραστικός in vitro έναντι των ρετροϊών, συμπεριλαμβανομένου και του HIV.