Ομάδα ATC: N01AX Άλλα γενικά αναισθητικά

Η εσκεταμίνη (esketamine), το S-εναντιομερές της ρακεμικής κεταμίνης, είναι ένας μη εκλεκτικός, συναγωνιστικός ανταγωνιστής του N-μεθυλ-D-ασπαρτικού (NMDA) υποδοχέα, ενός ιοντοτροπικού υποδοχέα του γλουταμινικού. Μέσω του ανταγωνισμού για τον υποδοχέα NMDA, η εσκεταμίνη προκαλεί μία παροδική αύξηση στην έκλυση γλουταμινικού. Η αποκατάσταση της ντοπαμινεργικής νευροδιαβίβασης στις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην ανταμοιβή και την κινητοποίηση και η μειωμένη διέγερση των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην ανηδονία, ενδέχεται να συμβάλλουν στην ταχεία ανταπόκριση.

Η ετομιδάτη (etomidate) είναι ένα παράγωγο ιμιδαζόλης με ηρεμιστικές, υπνωτικές και γενικές αναισθητικές ιδιότητες βραχείας δράσης. Η ετομιδάτη φαίνεται να έχει παρεμφερή αποτελέσματα του γάμμα-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA), μεσολαβούμενα μέσω του υποδοχέα GABA-A. Η δράση ενισχύει την ανασταλτική δράση του GABA στο κεντρικό νευρικό σύστημα προκαλώντας διάνοιξη του καναλιού του χλωριδίου που οδηγούν σε υπερπόλωση της μεμβράνης.

Η κεταμίνη παρεμποδίζει τα νευρικά ερεθίσματα στον εγκεφαλικό φλοιό, ενώ ενεργοποιεί τις υποκείμενες περιοχές του εγκεφάλου. Ως εκ τούτου, επιτυγχάνεται διαχωριστική αναισθησία, αφενός νάρκωση και επιφανειακή αναλγησία και, αφετέρου, μη καταστολή των βολβών, συνεχής μυϊκός τόνος και διατήρηση ορισμένων αντανακλαστικών (π.χ. αντανακλαστικό κατάποσης). Σε αναισθητικές δόσεις, η κεταμίνη είναι βρογχοδιασταλτική (συμπαθομιμητική δράση), αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και την πίεση του αίματος και αυξάνει την εγκεφαλική κυκλοφορία και την ενδοφθάλμια πίεση.

Το υποξείδιο του αζώτου (nitrous oxide) σε συγκεντρώσεις 50% έχει αναλγητικές δράσεις, αυξάνει την ουδό του πόνου για διάφορα ερεθίσματα πόνου. Σε αυτές τις συγκεντρώσεις το υποξείδιο του αζώτου παρέχει κατασταλτική και ηρεμιστική δράση αλλά ο ασθενής διατηρεί τις αισθήσεις του, ανακτά εύκολα την εγρήγορση αλλά έχει κάποιου βαθμού αποστασιοποίησης από το περιβάλλον.

H προποφόλη είναι ένα γενικό αναισθητικό βραχείας δράσης που χαρακτηρίζεται από ταχεία έναρξη δράσης. Η ανάνηψη από την αναισθησία είναι συνήθως ταχεία. Ο μηχανισμός δράσης, όπως συμβαίνει με όλα τα γενικά αναισθητικά, είναι σε μικρό βαθμό κατανοητός. Ωστόσο, η προποφόλη πιστεύεται ότι προκαλεί τις ηρεμιστικές/αναισθητικές επιδράσεις της μέσω της θετικής ρύθμισης της ανασταλτικής λειτουργίας του νευροδιαβιβαστή γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA) στους διάυλους των GABA_A υποδοχέων που ελέγχονται από τον προσδέτη.

Το οξυβικό νάτριο είναι ένα κατασταλτικό του ΚΝΣ, το οποίο μειώνει την υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και την καταπληξία σε ασθενείς με ναρκοληψία και μετατρέπει την αρχιτεκτονική του ύπνου με μείωση του διακεκομμένου νυκτερινού ύπνου. Ο ακριβής μηχανισμός δράσης του οξυβικού νατρίου δεν είναι γνωστός. Πάντως πιστεύεται ότι δρα ευοδώνοντας τον ύπνο βραδέων (δέλτα) κυμάτων και ενισχύοντας το νυχτερινό ύπνο.