Ομάδα ATC: D08A Αντισηπτικά και απολυμαντικά

Το βενζαλκόνιο (benzalkonium) είναι ένα βακτηριοκτόνο του οποίου η δράση πιστεύεται ότι οφείλεται στην πρόκληση διαταραχής σε μοριακές αλληλεπιδράσεις. Μπορεί να προκαλέσει διάσπαση της κυτταρικής μεμβράνης με διαρροή του κυτταρικού περιεχομένου.

Το βενζοξόνιο (benzoxonium) είναι ένα αντισηπτικό τεταρτοταγούς αμμωνίου, με ισχυρές βακτηριοστατικές και βακτηριοκτόνες ιδιότητες κατά Gram-θετικών και σε μικρότερο βαθμό κατά Gram-αρνητικών βακτηριδίων. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό εναντίον των βακτηριδίων που ευθύνονται για τις στοματοφαρυγγικές λοιμώξεις και για την δημιουργία της οδοντικής πλάκας. Έχει επίσης μυκητοκτόνο δράση και ασθενή αντιϊκή δράση κατά των ιών όπως γρίππης, παραϊνφλουέντζας και των ιών που προκαλούν τον ανθρώπινο έρπη. Αυτός ο αντισηπτικός κατιονικός παράγων έχει υψηλή επιφανειακή δράση η οποία επιτρέπει ένα ισχυρό διεισδυτικό αποτέλεσμα.

Το βορικό οξύ (boric acid) είναι ένα ασθενές οξύ του βορίου που χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό, εντομοκτόνο, επιβραδυντικό φλόγας, ως απορροφητής νετρονίων, και ως πρόδρομος για άλλες χημικές ενώσεις.

Η σετριμίδη (cetrimide) ανήκει στα αντισηπτικά και βοηθά στην πρόληψη των λοιμώξεων.

Το κετυλπυριδίνιο έχει αντισηπτικές ιδιότητες και είναι δραστικό έναντι gram-θετικών βακτηριδίων και λιγότερο δραστικό έναντι gram-αρνητικών, και, ως εκ τούτου, αποτελεί έναν εξαιρετικό αντισηπτικό και αντιβακτηριδιακό παράγοντα. Το κετυλπυριδίνιο έχει επίσης αντιμυκητιασικές ιδιότητες.

H χλωροεξιδίνη (chlorhexidine) είναι ένας αντιμικροβιακός παράγων, δραστικός έναντι ευρέος φάσματος Gram-θετικών και Gram-αρνητικών οργανισμών, ζυμομυκήτων, μυκήτων, ευκαιριακών αναερόβιων και αερόβιων. H χλωροεξιδίνη είναι κυρίως ένας “μεμβρανοδραστικός” παράγοντας που καταστρέφει την εξωτερική μεμβράνη των βακτηρίων. Eίναι ανενεργή σε σπόρια βακτηριδίων εκτός εάν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές.

Η κλιοκινόλη (clioquinol) είναι ένα αντιμυκητιασικό και αντιπρωτοζωϊκό φάρμακο. Είναι νευροτοξική σε μεγάλες δόσεις. Πρόκειται για ένα μέλος της οικογένειας των φαρμάκων που ονομάζονται hydroxyquinolines που αναστέλλουν ορισμένα ένζυμα που συνδέονται με την αντιγραφή του DNA.

Η αιθανόλη είναι μια οργανική ένωση που χρησιμοποιείται σε ιατρικά μαντηλάκια και συνηθέστερα σε αντιβακτηριακά τζελ απολύμανσης χεριών ως αντισηπτικό για τη βακτηριοκτόνο και αντιμυκητιακή δράση της. Η αιθανόλη σκοτώνει τους μικροοργανισμούς διαλύοντας τη λιπιδική διπλοστιβάδα της μεμβράνης τους και μετουσιώνοντας τις πρωτεΐνες τους και είναι αποτελεσματική ενάντια στα περισσότερα βακτήρια, μύκητες και ιούς. Η αιθανόλη εμποδίζει επίσης την αγωγιμότητα στα περιφερικά νεύρα μειώνοντας τις μέγιστες τιμές τόσο της αγωγιμότητας του νατρίου όσο και του καλίου και έχει κατασταλτική δράση στο αγγειοκινητικό κέντρο.

Το υπεροξείδιο του υδρογόνου (hydrogen peroxide) είναι ένας οξειδωτικός παράγοντας που χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό, απολυμαντικό, και αποσμητικό. Η αντισηπτική του δράση οφείλεται στην άμεση απελευθέρωση οξυγόνου όταν εφαρμόζεται σε ιστούς, αλλά τα αποτελέσματα διαρκούν μόνον όσο εκλύεται το οξυγόνο και είναι βραχείας διάρκειας. Επιπλέον, η αντιμικροβιακή δράση του εκλυομένου οξυγόνου ελαττώνεται με την παρουσία οργανικών ενώσεων.

Το ιώδιο (iodine) είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο στην ανθρώπινη διατροφή, απαραίτητο για το σχηματισμό θυρεοειδικών ορμονών και χρησιμοποιείται σε καταστάσεις ενδείας ιωδίου και διαταραχές του θυρεοειδούς. Για την προφύλαξη και τη θεραπεία των διαταραχών έλλειψης ιωδίου μπορεί να χορηγηθεί ως ιωδιούχο κάλιο ή νάτριο, ιωδιούχο έλαιο ή ιωδιούχο κάλιο. Στην προ-χειρουργική αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού χρησιμοποιούνται ιώδιο και ιωδιούχα σε συνδυασμό με αντιθυρεοειδή φάρμακα όπως καρβιμαζόλη, θειαμαζόλη ή προπυλοθειουρακίλη.

Το ιώδιο έχει επίσης ισχυρή βακτηριοκτόνο δράση. Εμφανίζει δραστικότητα έναντι μυκήτων, ιών, πρωτόζωων, κύστεων και σπόρων. Το ιώδιο χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό και απολυμαντικό γενικά ως διάλυμα 2% ή 2,5%.

Η μερβρωμίνη (merbromin) είναι μια οργανική ένωση δινατρίου άλατος και φλουορεσκεΐνης και χρησιμοποιείται ως τοπικό αντισηπτικό σε μικροτραυματισμούς και γρατσουνιές.

Η ιωδιούχος ποβιδόνη (povidone-iodine) κατά την επαφή της με τους ιστούς απελευθερώνει βαθμιαία ιώδιο. Η μικροβιοκτόνος δράση της καλύπτει ένα ευρύ φάσμα gram θετικών και gram αρνητικών βακτηριδίων, μυκοβακτηριδίων, ιών και μυκήτων καθώς και ορισμένα πρωτόζωα, παράσιτα και σπόρους. Είναι υδατοδιαλυτή, έχει την ικανότητα να εισέρχονται στις μικρότερες πτυχές του δέρματος και των βλεννογόνων και η δράση τηςς δεν επηρεάζεται από την παρουσία αίματος, πύου ή νεκρωμένων ιστών.

Η τρικλοκαρβάνη (triclocarban) είναι ένας αντισηπτικός παράγοντας που δρα in vitro ισχυρότερα κατά θετικών κατά gram μικροοργανισμών και λιγότερο κατά αρνητικών κατά gram μικροοργανισμών (βακτηριοστατική δράση για το αραιωμένο προϊόν και βακτηριοκτόνος δράση για το αδιάλυτο προϊόν). Ο μηχανισμός δράσης της περιλαμβάνει τη διάσπαση και την αναστολή σύνθεσης των κυτταρικών μεμβρανών.

Η τρικλοσάνη (triclosan) είναι ένας αντιμικροβιακός παράγοντας δραστικός εναντίον θετικών και αρνητικών κατά Gram μικροοργανισμών ακόμη και ανθεκτικών σε άλλα αντιβιοτικά. Δρα αναστέλλοντας την ανάπτυξη των βακτηριδίων και μυκήτων, διαπερνώντας το κυτταρικό τους τοίχωμα.