Κεφάλαιο: 03.01.04 Κορτικοστεροειδή

Tα συστηματικώς χορηγούμενα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις βρογχικού άσθματος, οι οποίες δεν αντιμετωπίζονται με τα άλλα βρογχοδιασταλτικά. Σε βαριές κρίσεις χορηγούνται μεγάλες δόσεις κορτικοστεροειδών, όπως π.χ. υδροκορτιζόνης 200 mg ενδοφλεβίως ή πρεδνιζολόνης 40-60 mg από το στόμα, σε συνδυασμό με β2 διεγέρτες και ξανθίνες. Σε οξείες προσβολές βρογχικού άσθματος μπορεί να χορηγηθούν από το στόμα κορτικοστεροειδή με βραχεία ημιπερίοδο ζωής (πρεδνιζόνη, πρεδνιζολόνη, μεθυλπρεδνιζολόνη) σε ικανή δόση, π.χ. 30-40 mg πρεδνιζολόνης ημερησίως για μερικές ημέρες μέχρις ότου αντιμετωπισθεί η προσβολή και ακολουθεί σταδιακή μείωση και διακοπή (βλ. κεφ. 06.04 ).

Η πρόληψη των κρίσεων του χρόνιου άσθματος μπορεί να απαιτήσει τη συνεχή χορήγηση κορτικοστεροειδών από το στόμα. Στις περιπτώσεις αυτές χορηγούνται στις ελάχιστες αποτελεσματικές δόσεις και κατά προτίμηση εφάπαξ το πρωί ώστε να διατηρηθεί ο ημερήσιος ρυθμός έκκρισης της κορτιζόλης. Η ανά διήμερο χορήγησή τους δεν φαίνεται να καλύπτει για 48 ώρες τις ανάγκες του ασθενή.

H λήψη κορτικοστεροειδών με εισπνοές από το στόμα αντιθέτως (που περιγράφεται στο παρόν κεφάλαιο) είναι ακρογωνιαίος λίθος της αντιμετώπισης του χρόνιου βρογχικού άσθματος. Η συνδυασμένη λήψη τους με ένα β2 διεγέρτη έχει συνεργική δράση και επιτρέπει τη μείωση της δόσης των κορτικοστεροειδών. Η χορήγηση του β2 διεγέρτη πρέπει να προηγείται κατά 15 λεπτά του κορτικοστεροειδούς.

H αντικατάσταση της λήψης κορτικοστεροειδούς από το στόμα σε λήψη με εισπνοές πρέπει να γίνεται όταν έχει ελεγχθεί πλήρως το άσθμα, με βραδύ ρυθμό και σταδιακή μείωση της χορηγούμενης από το στόμα δόσης.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χρήση των εισπνεομένων κορτικοστεροειδών είναι γενικώς ηπιότερες από εκείνες της χορήγησης δια της γενικής οδού (από του στόματος, παρεντερικώς), από το γεγονός όμως ότι τα εισπνεόμενα χορηγούνται συχνά μακροχρονίως και ενίοτε σε μεγάλες δόσεις η εμφάνιση τέτοιων αντιδράσεων είναι αναμενόμενη. Στις περιπτώσεις χορήγησης υψηλών δόσεων μπορούν να παρατηρηθούν είτε εκδηλώσεις υπερλειτουργίας των επινεφριδίων (ιατρογενές σύνδρομο Cushing, κατακράτηση νατρίου κ.λ.π.) είτε καταστολής (οξεία επινεφριδιακή ανεπάρκεια). Αλλες πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι λοιμώξεις των αναπνευστικών οδών, οστεοπόρωση, αύξηση του κινδύνου γλαυκώματος, βράγχος φωνής, καντιντίαση του στόματος, παράδοξος βρογχόσπασμος και σπανίως αντιδράσεις υπερευαισθησίας, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα κ.λ.π. Στα παιδιά η ανάπτυξη του σώματος δεν φαίνεται να επηρεάζεται με τις συνιστώμενες δόσεις εισπνεομένων κορτικοστεροειδών, παρά ταύτα σε παιδιά που λαμβάνουν παρατεταμένη αγωγή εισπνεομένων κορτικοστεροειδών συνιστάται τακτικός έλεγχος του ύψους τους.

Ο σταθερός συνδυασμός εισπνεόμενου κορτικοστεροειδούς και μακράς δράσης β2-διεγέρτη είναι κατάλληλος σε ασθενείς που δεν ελέγχονται ικανοποιητικά με εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή και κατ’ επίκληση χρήση εισπνεομένων β2-διεγερτών βραχείας δράσης ή ασθενείς που ήδη ελέγχονται ικανοποιητικά με αμφότερα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή και β2-διεγέρτες μακράς δράσης.