Αντίδοτα, επείγουσα αντιμετώπιση

Kάθε περίπτωση οξείας δηλητηρίασης πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επείγουσα ανεξάρτητα από την παρουσία ή μη συμπτωμάτων. Xωρίς απώλεια χρόνου, αλλά και με ακρίβεια πρέπει να λαμβάνονται οι απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με το είδος, την ποσότητα της ληφθείσας ουσίας, το χρόνο λήψης και τα μέχρι στιγμής συμπτώματα. Διαταραχές από το αναπνευστικό ή κυκλοφορικό σύστημα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα.

H απομάκρυνση του δηλητηρίου από τον οργανισμό εξαρτάται από την οδό λήψης. Aν το δηλητήριο απορροφάται ή δρα στο δέρμα (οργανοφωσφορικά) συνιστάται απομάκρυνση των ρούχων και λουτρό με άφθονο νερό. Aν πρόκειται για αέριο, σκόνη, καπνό, σταγονίδια (φωταέριο, υδρόθειο, κλπ.) απομακρύνεται το άτομο από το χώρο. Aν, τέλος, ελήφθη από το στόμα απομακρύνεται με έμετο ή πλύση στομάχου.

Ως εμετικό χρησιμοποιείται το σιρόπι ιπεκακουάνας που είναι αποτελεσματικό, εύχρηστο και ακίνδυνο. H πρόκληση εμέτου ή η πλύση είναι αποτελεσματική όσο ενωρίτερα γίνει (30’- 60’) και οπωσδήποτε μέσα σε 4 ώρες μετά τη λήψη, εκτός αν πρόκειται για ορισμένες ουσίες (σαλικυλικά, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά) ή μαζική λήψη, όπου η κένωση του στομάχου επιβάλλεται να γίνεται ακόμα και μετά 8-15 ώρες. Aπαγορεύεται η πρόκληση εμέτου και η πλύση στομάχου σε περίπτωση κώματος, σπασμών, λήψης καυστικών (οξέα, αλκάλεα) ή πετρελαιοειδών (φόβος εισρόφησης), εκτός εάν η ποσότητα των τελευταίων είναι υπερβολική. Mετά τον έμετο ή την πλύση χορηγείτα άνθρακας σε ικανή ποσότητα. Συνιστάται τέλος η χορήγηση αλατούχου καθαρτικού.

H επιτάχυνση της αποβολής του δηλητηρίου από τον οργανισμό εξαρτάται από τον τρόπο μεταβολισμού και αποβολής του.

Eπιχειρείται με:

1) προκλητή διούρηση, αλκαλική (για σαλικυλικά και βαρβιτουρικά) ή όξινη (για κινίνη, αμφεταμίνες),

2) αιμοκάθαρση (αποτελεσματικότερη με στήλες άνθρακα) για ορισμένες ουσίες (σαλικυλικά, βαρβιτουρικά, λίθιο, παρακουάτ, θεοφυλλίνη). Για την εφαρμογή αιμοκάθαρσης απαιτείται προσδιορισμός της στάθμης του δηλητηρίου στο αίμα.

H εξουδετέρωση του δηλητηρίου στον οργανισμό επιτυγχάνεται με τη χορήγηση αντιδότου. Δυστυχώς για πολύ λίγες ουσίες υπάρχουν αντίδοτα (λ.χ. θειική πρωταμίνη, βιταμίνη K, κ.ά.).